Cel i efekty nawadniania pól

Celem nawadniania i zraszania pól jest dostarczenie uprawianym roślinom niezbędnej ilości wody potrzebnej do wytworzenia i uzyskania najwyższego plonu. W warunkach naszego klimatu suma opadów rocznych waha się w granicach od 500 do 600 mm (500 + 600 1 na 1 m2 powierzchni), co odpowiada w przybliżeniu ilości opadów potrzebnej dla roślin uprawnych, która wynosi przeciętnie 600 1 na 1 m2 powierzchni. Jednak rozkład opadów w okresie wegetacyjnym nie jest zgodny z zapotrzebowaniem wody przez rośliny, natomiast rozwój i plonowanie roślin zależą nie tylko od sumy opadów w roku kalendarzowym, lecz głównie od ich rozkładu w okresie wegetacyjnym. Ponieważ Polska pod względem klimatycznym znajduje się w strefie przejściowej między klimatem morskim a kontynentalnym, na jej terenie ścierają się ze sobą bardzo często wilgotne lub suche masy powietrza, powodując w efekcie długotrwałe susze lub częste deszcze. Takie kształtowanie się pogody stwarza konieczność dodatkowego uzupełniania w glebie wody w czasie niekorzystnego układu opadów w okresie wegetacji. Dlatego też przy intensywnej produkcji roślinnej istnieje potrzeba zraszania lub nawadniania pól w celu zapobieżenia zakłóceniom w rozwoju roślin spowodowanym brakiem wody. Korzyści wynikające ze zraszania roślin są bardzo duże, ponieważ uzyskuje się dzięki temu nie tylko ilościowy wzrost plonów, ale również poprawę ich jakości. Poprawa jakości plonu dotyczy przede wszystkim owoców, warzyw i kwiatów. Ponadto przez zastosowanie zraszania można przyspieszyć zbiór, np. wczesnych ziemniaków od 14 do 20 dni, ogórków od 14 do 18 dni, kalafiorów od 16 do 30 dni, co zapewnia producentowi uzyskanie znacznie wyższych cen na rynku. Badania wykazały, że wzrost plonów roślin na terenach zraszanych w porównaniu z plonami na terenach niezraszanych wynosi np. dla ziemniaków (kłęby) 63%, buraków cukrowych (korzenie) 25%, owsa (ziarno) 60%, żyta ozimego (ziarno) 37%. Wzrost plonów zraszanych warzyw jest jeszcze większy i np. dla selerów dochodzi do 200%, kapusty średnio o 50% itd. W jednym z doświadczeń stwierdzono, że przeciętny plon wczesnych ziemniaków z 1 ha był około 50% większy na terenach zraszanych w stosunku do niezraszanych. W omawianym doświadczeniu po zbiorze wczesnych ziemniaków na tym samym polu zasiano groch i zebrano do końca sierpnia 84 kwintale z 1 ha z terenów zraszanych, gdy tymczasem na terenach niezraszanych wegetacja poplonu była bardzo powolna i nie zebrano w ogóle żadnego plonu (ziarna) grochu. Stwierdzono również, że nawet chwilowy niedobór wody w okresie wegetacyjnym roślin wpływa nie tylko na zmniejszenie plonów, ale powoduje również drewnienie tkanek oraz gorzknienie bulw i zmniejszenie wartości odżywczej takich roślin jak rzodkiewka, kalarepa, szparagi itp. Przy odpowiednio wilgotnej glebie nasiona można umieścić znacznie płycej, co przyspiesza ich wschody i skraca okres wegetacji. Zasadnicze znaczenie w rolnictwie ma również nawadnianie użytków zielonych — zarówno łąk, jak i upraw motylkowych. Z odpowiednio zraszanych użytków zielonych uzyskuje się trzy, a niekiedy czterokrotnie większy zbiór pasz zielonych, co ma doniosłe znaczenie dla zwiększenia hodowli zwierząt w Polsce.