Gruzełki

W okresie suszy parowanie wody w glebie strukturalnej ogranicza się tylko do górnych warstw gruzełków. Podsiąkanie wody z dolnych warstw do górnych przez włoskowate kanaliki jest niemożliwe, gdyż są one poprzerywane szerokimi niewłoskowatymi przestworami między gruzełkami. Wskutek tego zapas wody w glebie strukturalnej jest stały i ilościowo duży. Należy zaznaczyć, że szybko wysychające górne warstwy gruzełków przerywają parowanie wody z gleby i stają się izolującą warstwą ochronną. Dzięki temu własności fizyko-mechaniczne gleby strukturalnej zmieniają się w znacznie mniejszym zakresie, w zależności od czynników atmosferycznych, niż w glebie niestrukturalnej. W glebie strukturalnej gruzełki nasycają się wodą, a między gruzełkami znajdują się wolne przestrzenie wypełnione powietrzem. Powietrze w glebie jest potrzebne z dwóch względów, a mianowicie do oddychania korzeni roślin i do rozwijania się w glebie pożytecznych drobnoustrojów, które rozkładają zapasy pokarmu organicznego, jak martwe korzenie roślin, obornik, próchnicę i inne na pokarm przyswajalny dla roślin. Ważną więc zaletą gleby strukturalnej jest to, że zawsze utrzymuje się w niej właściwy stosunek między wodą a powietrzem, czego zupełnie nie można powiedzieć o glebie niestrukturalnej, w której podczas suszy wszystkie przestrzenie wypełnione są powietrzem, a w czasie deszczu — wodą. Chcąc uzyskać wysoki plon roślin, trzeba dążyć do tego, aby gleba zachowała budowę gruzełkowatą. Najtrwalsze nawet gruzełki z czasem niszczeją, między innymi głównie dlatego, że po polu poruszają się ciągniki, maszyny rolnicze, konie, ludzie. Gleba jest ugniatana, a gruzełki wskutek tego rozkruszane. Z drugiej zaś strony warunkiem uzyskania strukturalnej gleby jest jej prawidłowa uprawa, a więc konieczność wprowadzenia ciągników z narzędziami uprawowymi.