Zasady określania poziomu mechanizacji prac w rolnictwie

Okres rozwoju mechanizacji produkcji rolniczej w historycznym przekroju składa się jak gdyby z kilku okresów rozwojowych, a więc: najstarszego, prehistorycznego okresu narzędzi wyłącznie ręcznych, niemniej starego okresu narzędzi i maszyn napędzanych silnikami żywymi (człowiek, zwierzę pociągowe), nowszego już okresu współpracy maszyn napędzanych silnikami żywymi i maszyn o napędzie mechanicznym oraz współczesnego nam okresu zmotoryzowanych maszyn i narzędzi rolniczych. Można przewidywać, że przyszłościowy okres automatyzacji produkcji rolniczej powinien być ostatnią formą, do której zdąża zmotoryzowane rolnictwo. Jak z tego wynika, każdy z wymienionych okresów rozwojowych reprezentuje sobą jak gdyby oddzielny stopień mechanizacji prac w rolnictwie. W naszym kraju np. spotyka się jednocześnie prymitywne formy pracy i najbardziej nowoczesne. Taką różnorodność stopni zmechanizowania prac można stwierdzić nie tylko w poszczególnych grupach gospodarstw, lecz także w sposobach wykonywania różnych prac w danym gospodarstwie, a często nawet w ramach jednego cyklu produkcyjnego dowolnie rozpatrywanego procesu technologicznego. W celu przeanalizowania przebiegu procesów intensyfikacji mechanizacji prac w gospodarstwach rolnych konieczne jest posłużenie się odpowiednią metodą badawczą, pozwalającą na wprowadzenie umownych wskaźników i określeń, zapewniających jednoznaczne oznaczanie poziomu mechanizacji poszczególnych procesów i ciągów produkcyjnych oraz ogólną ocenę ekonomicznego efektu płynącego z wprowadzenia zmian w procesie mechanizacji w danym gospodarstwie. W literaturze światowej spotyka się wiele różnych wskaźników, zwłaszcza o charakterze ekonomicznym, które na ogół tylko jednostronnie charakteryzują poszczególne efekty mechanizacji, nie obejmując całości wzajemnych powiązań i zależności różnych czynników wpływających na proces mechanizacji. Istotą wszelkiego pomiaru jest porównywanie wielkości mierzonej z jednostką pomiarową. Dlatego też konieczne staje się wprowadzenie ogólnej jednostki pomiarowej stanowiącej jak gdyby wspólny punkt odniesienia przy ilościowym ujmowaniu czy to ostatecznego efektu pracy, czy też działania prowadzącego do uzyskania zamierzonego efektu. Wprowadzenie więc najbardziej ogólnego określenia „stopień mechanizacji” i bardziej szczegółowego „wskaźnik mechanizacji” znakomicie ułatwia rozpatrywanie różnych procesów produkcyjnych w rolnictwie. Jakkolwiek ta forma ujęcia z biegiem czasu będzie najprawdopodobniej jeszcze podlegać dalszym udoskonaleniom i przeobrażeniom, niemniej już w obecnej postaci oddaje wiele usług w zakresie systematyki i analizy poszczególnych przebiegów roboczych.