Stopnień spulchnienia

Badając strukturę gleby widzimy, że objętość powietrza i wody w glebie zależy od stopnia jej spulchnienia. Pod wpływem zgniotu wywołanego naciskiem ciągników lub maszyn rolniczych objętość powietrza maleje, następuje filtracja powietrza, które zostaje usunięte i tym samym zwiększa się (biorąc objętościowo) ilość wody w stosunku do gleby; wywołuje to zlepianie się gleby. W miarę wzrostu wilgotności gleby niszczenie struktury gleby zachodzi przy niższych naciskach jednostkowych. Niebezpieczna granica wilgotności dla średnio zwięzłej, gleby znajduje się przy 20—23% wilgotności. Naciski wywołane działaniem ciężaru sięgają w głąb ziemi powodując zgniot gleby. Przy pracy ciężkimi ciągnikami w niekorzystnych warunkach, mimo niewielkiego nawet nacisku jednostkowego, zgniot sięga tak głęboko, że nie daje się zlikwidować za pomocą narzędzi uprawowych. Wynika z tego, że ciężki ciągnik w większym stopniu niszczy strukturę gleby niż ciągnik lekki, co ujemnie wpływa na wielkość plonu otrzymywanego z hektara. Dla wyjaśnienia należy podkreślić, że znacznie mniejszą szkodę wyrządzają glebie ciągniki, szczególnie gąsienicowe, niż konie. Dzieje się tak dlatego, że ciągnik gąsienicowy, chociaż ciężki, spoczywa na dużej powierzchni gąsienic, wskutek czego nacisk jednostkowy na glebę jest stosunkowo mały. Zastosowanie narzędzi zawieszanych pozwala zmiejszyć ciężar nowoczesnego ciągnika w stosunku do dawnych konstrukcji o około 50%, a przy napędzie czterokołowym nawet do 60%. Ciężar narzędzia zawieszanego jest mniejszy o około 40%, dzięki czemu zmniejsza się nie tylko nacisk na glebę (a tym samym mniejsze zniszczenie gleby), lecz również moc silnika ciągnikowego może być mniejsza o około 12%, wiąże się z tym niższe o około 12% zużycie paliwa na ha. Przy mniejszym nacisku jednostkowym głębokość występowania szkodliwego zgniotu gleby znacznie maleje. Płytki zgniot gleby może być z łatwością usunięty przez zastosowanie różnego rodzaju spulchniaczy. Z przeglądu fizyko-mechanicznych właściwości gleby wynika, że dla każdej gleby istnieją pewne optymalne warunki wilgotności dla jej uprawy, przy czym należy — w zależności od warunków — dobrać odpowiedni agregat maszynowy, dążąc równocześnie do maksymalnego ograniczenia liczby przejazdów agregatu, aby uniknąć niepotrzebnego ugniatania gleby.