Fizyko-mechaniczne właściwości gleby

Istnieje wiele możliwości klasyfikacji własności fizyko-mechanicz- nych gleby w zależności od celu, jakiemu ma służyć dana klasyfikacja. Jeśli chodzi np. o potrzeby mechanicznej uprawy gleby, szczególne znaczenie mają te własności, które wpływają na opór pracy narzędzi skrawających, na opór przetaczania agregatów maszynowych i na przyczepność kół napędowych; są to przede wszystkim: mechaniczny skład gleby, wilgotność, tarcie wewnętrzne, tarcie zewnętrzne, zwięzłość, plastyczność i strukturalność gleby. Mechaniczny skład gleby odznacza się podziałem mineralnych cząstek gleby na frakcje. Frakcja składa się z cząstek mineralnych określonej wielkości, a mianowicie: 1 frakcja — wielkość cząstek od 1 do 0,25 mm, 2 — od 0,25 do 0,05 mm, 3 — od 0,05 do 0,01 mm, 4 — od 0,01 do 0,005 mm, 5 — od 0,005 do 0,001 mm, i wreszcie frakcja 6 obejmuje wszystkie elementy mniejsze od 0,001 mm. Ilość materiału w poszczególnych frakcjach wyraża się w procentach ciężaru wyjściowego próbki. Jeśli więc n1, n2, … n6 wyrażają ilości materiału w poszczególnych frakcjach, to suma n1 + n2 + n3 + n4 + n5 + n6 = 100 %. Mechaniczny skład gleby w dużym stopniu przesądza jej właściwości fizyko-mechaniczne. Im gleba jest bardziej zwięzła, tym większy stawia opór narzędziom roboczym w niej pracującym, z drugiej zaś strony wraz ze wzrostem zwięzłości wzrasta jej mechaniczna wytrzymałość. W związku z tym przyczepność kół ciągnika jest również lepsza, wobec czego poślizg kół maleje, siła i moc uciągu wzrastają, gdyż opór przetaczania zarówno ciągnika, jak i agregatów maszynowych maleje. Gleby lekkie o dużej zawartości piasku stawiają znacznie mniejszy opór narzędziom roboczym niż gleby ciężkie. Nie daje to niestety spodziewanych korzyści, gdyż zarówno koła ciągników, jak i agregatów maszynowych zapadają się głęboko w luźnej glebie o małej wytrzymałości, wobec czego opory przetaczania znacznie wzrastają w porównaniu z glebami zwięzłymi. Niezależnie od tego, wobec małej wytrzymałości gleb lekkich, występy bieżników kół napędowych ciągnika łatwa ścinają luźno związane kompleksy glebowe, występuje duży poślizg kół już przy niewielkich siłach obwodowych, a tym samym siła uciągu i moc uciągu ciągnika są niewielkie. Większość mocy zużywa się bowiem na pokonanie oporów przetaczania i na pokrycie strat poślizgu.