Fizyko-mechaniczne właściwości nawozów

W praktyce rolniczej stosowane są różnego rodzaju nawozy, które ze względu na pochodzenie można podzielić na organiczne i mineralne. Nawozy pochodzenia organicznego mogą być w postaci stałej, półpłynnej lub płynnej. Z nawozów organicznych najszersze zastosowanie znajduje obornik, różnego rodzaju komposty, gnojówka, gnojowica itp. Obornik oraz dobrze przygotowany kompost zawierają prawie wszystkie składniki potrzebne roślinom do ich wzrostu i rozwoju. Wykorzystanie azotu, fosforu i potasu z obornika rozciąga się na kilka lat. W pierwszym roku rośliny pobierają z obornika około 25—30% azotu, a w latach następnych łącznie tylko około 25%. W sumie wykorzystanie azotu z obornika w ciągu 4 lat nie przekracza 40—50%. Wykorzystanie fosforu w pierwszym roku wynosi około 15—20%. Najlepiej wykorzystywany jest potas (około 60 do 70%). Nawozy pochodzenia mineralnego mogą być w postaci ziarnistej (granulowanej), np. saletra, superfosfat itp., w postaci pylastej, np. toma- syna, azotniak, wapno itp., w postaci płynnej, np. woda amoniakalna, lub wreszcie w postaci gazowej — amoniak gazowy. Te liczne grupy nawozów mineralnych różnią się między sobą zarówno właściwościami fizyko-mechanicznymi, jak i chemicznymi. Niektóre są bardzo higroskopijne i łatwo wilgotnieją. Powoduje to, że wraz ze zmianą wilgotności względnej powietrza oraz temperatury otoczenia zmienia się sypkość nawozu, powstają zbrylenia. Nawóz przechowywany na powietrzu ulega zbryleniu. Ze względu na właściwości chemiczne nawozy mineralne dzieli się na azotowe, fosforowe, potasowe i wapniowe. Wykorzystanie składników pokarmowych różnych nawozów przez rośliny nie jest jednakowe. Na przykład nawozy azotowe i potasowe w pierwszym roku są wykorzystywane w około 70%, a saletry nawet w 90%. Natomiast nawozy fosforowe są wykorzystywane zaledwie w 15 do 20%. Wynika z tego, że zarówno rodzaj wysiewanego nawozu, jak i dawka oraz termin wysiewu muszą być każdorazowo określane. Oddzielne wysiewanie każdego rodzaju nawozów mineralnych byłoby bardzo pracochłonne. Z tego powodu stosuje się jednoczesny wysiew kilku nawozów. Jednakże nie wszystkie nawozy przy wysiewie można ze sobą dowolnie mieszać ze względu na przemiany, które mogą zachodzić wskutek wzajemnego oddziaływania chemicznego pomiędzy nimi. Zupełnie inne właściwości fizyko-mechaniczne niż nawozy stałe ma woda amoniakalna, która wymaga specjalnych urządzeń do przewożenia i rozprowadzania w glebie. Woda amoniakalna jest wodnym roztworem amoniaku zawierającym 18—20% azotu. Roztwór ten może być stosowany jako nawóz azotowy zastępujący z powodzeniem stosowane dotychczas nawozy stałe. Obserwowane efekty nawożenia wodą amoniakalną w czasie wegetacji roślin wskazują, że nawóz ten w niczym nie ustępuje innym nawozom azotowym, a nawet je przewyższa. Woda amoniakalna może być stosowana przed siewem oraz do międzyrzędowego podkarmiania roślin w czasie ich wzrostu. Zawarty w wodzie amoniakalnej azot jest znacznie tańszy niż w innych nawozach mineralnych. Duża różnorodność właściwości fizyko-mechanicznych stosowanych nawozów o różnych stanach skupienia wymaga różnych rodzajów maszyn nawozowych i różnych procesów technologicznych nawożenia. Zależnie od wielkości gospodarstwa, stopnia jego zmechanizowania i rodzaju zastosowanego nawozu spotyka się następujące sposoby nawożenia: ręczny wysiew nawozów stałych w postaci proszków lub granulek, maszynowy wysiew nawozów stałych w postaci proszków lub granulek, maszynowy wysiew nawozów stałych o dużej ilości wysiewu na ha, ręczne rozrzucanie obornika, rozlewanie gnojówki lub półpłynnego obornika na powierzchni pola, wprowadzanie-gnojówki lub wody amoniakalnej do gleby, wprowadzanie gazowego amoniaku do gleby.